Eerste verplichte taalscreening bij kleuters
22/04/22
Bijna één op vier kleuters die in de Vlaamse Rand schoollopen, hebben onvoldoende Nederlandse taalvaardigheid om aan het eerste leerjaar te beginnen. Dat blijkt uit de resultaten van de eerste Koalatest, de verplichte taaltest in elke derde kleuterklas.
We gingen een kijkje nemen in twee scholen uit de zes faciliteitengemeenten.
Alle Vlaamse kleuterscholen zijn sinds dit schooljaar verplicht om een taaltest af te nemen bij kleuters van vijf jaar oud, om te polsen of ze taalvaardig genoeg zijn voor het eerste leerjaar. De kindvriendelijke test werd op vraag van onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) ontwikkeld door het Centrum Taal en Onderwijs van de KU Leuven. De kinderen doen al spelenderwijs allerlei doe-, zoek- en kiesopdrachten en krijgen op basis van de resultaten een kleurcode. Code groen betekent dat ze voldoende taalvaardig zijn. Bij code oranje hebben ze opvolging nodig. Bij code rood krijgen de ouders het advies om hun kind de laatste kleuterklas opnieuw te laten doen. Volgen ze dat advies niet op, dan zijn de kinderen verplicht in het eerste leerjaar een taalintegratietraject te volgen.
De test werd dit schooljaar tussen 10 oktober en 30 november voor het eerst afgenomen in elke Vlaamse kleuterschool. Gemiddeld haalde 85 % van de Vlaamse kleuters een voldoende taalniveau. In Vlaams-Brabant is dat zelfs 88 %; in de Vlaamse Rand slechts 78 %. 5 % van de kleuters kreeg een code rood en heeft dus intensieve begeleiding nodig. 17 % kreeg code oranje.
In de Nederlandstalige gemeentelijke basisschool De Schakel in Linkebeek kreeg één kleuter op 25 een code rood, en enkelen code oranje. ‘De drempel om te slagen voor de taaltest lag heel laag. Die mocht best wat hoger liggen’, vindt directeur Laurens Lindemans. ‘Uiteraard volgen we de kinderen goed op, maar dat geldt eigenlijk voor alle leerlingen en kleuters. Meer dan 80 % van onze kinderen is Franstalig.’
Constant aandachtspunt
Dat weegt op de werking van de school. ‘Koala of niet, taal is een constant aandachtspunt in onze lessen. De school startte nog voor de taaltest een taaltraject van het OVSG, de Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, om onze leerkrachten te versterken. Ook in de kleuterklas. Want we merken dat kinderen trager vooruitgang boeken als ze de taal amper begrijpen. Daarom splitsen we het eerste leerjaar tot het middaguur op in twee delen, zodat de leerkrachten in kleinere groepen kunnen lesgeven.’
‘Ook in de andere leerjaren blijft de taal een knelpunt. Terwijl leerlingen eigenlijk zouden moeten leren over hoe de sappen van een boom in de lente weer beginnen te stromen, en wat de rol van de wortels en de bladeren zijn, moet je die woorden eerst nog uitleggen. Dat kost meer inspanning, meer tijd en meer geduld van onze leerkrachten.’
Ook in de Nederlandstalige gemeentelijke basisschool De Klimboom in Kraainem heeft de overgrote meerderheid van de kinderen een andere thuistaal dan het Nederlands. ‘De test verliep traag, allicht omdat het de eerste keer was en er geregeld leerkrachten en leerlingen afwezig waren wegens corona, maar de resultaten vielen goed mee’, zegt directrice Heidi Mondelaers. ‘Er was geen enkele kleuter met code rood in onze twee klassen. De kinderen met code oranje – zo veel waren het er niet – gaan we nu nog meer begeleiden en beter opvolgen. We dompelen ze met preteaching extra onder in de Nederlandse taal. De juf gaat met hen in kleine groepjes aan de slag. Als er bijvoorbeeld een verhaal in de klas aan bod komt, zal ze dat op voorhand bespreken en duiden, zodat de leerlingen mee kunnen in de klas.’
12 miljoen extra
Die begeleiding kost tijd en geld. De scholen krijgen daar extra middelen voor. De thuistaal van de leerlingen weegt immers flink door bij de verdeling van de zogenaamde SES-lestijden (waarbij wordt gekeken naar de sociaaleconomische status van de ouders, red). Vlaams minister Weyts maakt dit schooljaar voor heel Vlaanderen bijkomend 12 miljoen euro vrij voor taalintegratietrajecten. De scholen bepalen zelf hoe ze die taaltrajecten invullen. De minister liet als hulpmiddel een praktijkgids ontwikkelen met voorbeelden en inspiratie.
Voor directeur Laurens Lindemans van De Schakel in Linkebeek zullen die paar extra lesuren het verschil niet maken. ‘Altijd welkom, maar daarmee los je het probleem niet op. 80 % van onze leerlingen is Franstalig. Anderstalige ouders kiezen massaal voor het Nederlandstalig onderwijs, waardoor de scholen verdrinken. In Linkebeek delen we het gebouw met de Franstalige basisschool. Onze klassen zitten vol, die van de Franstalige niet. Ouders schrijven hun kinderen met goede bedoelingen in, maar omdat er amper Nederlandstalige leerlingen zijn, wordt er op de speelplaats Frans gesproken, net als in de voetbalclub, de scouts, de judoclub, thuis. Ouders spreken Frans, zelfs tot in de gangen van onze school. Door toch voor een Nederlandstalige school te kiezen, leggen ouders een hypotheek op de toekomst van hun kinderen. Terwijl ze in het Franstalig onderwijs wel alle kansen gekregen zouden hebben. Daarom moeten er quota komen: zo veel anderstalige leerlingen mag een school inschrijven en niet meer. Pas dan kan je het draaglijk maken voor iedereen. Als je dat niet doet, is er meer nodig dan een Koalatest en wat extra lesuren. Dan moeten er permanent twee leerkrachten in elke klas staan. Met het huidige tekort aan leerkrachten lijkt me dat heel moeilijk.’
Tekst: Bart Claes
Foto: © Filip Claessens
Uit: buurten april 2022
